Zadanie dofinasowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Lutosławski 2013 – Promesa” realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca
Witold Lutosławski – biogram
WITOLD LUTOSŁAWSKI (1913 – 1994) – Jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów wszech czasów, urodzony 25 stycznia 1913 w Warszawie, w młodości uczył się gry na skrzypcach i fortepianie. Naukę kompozycji podjął u Witolda Maliszewskiego, najpierw prywatnie, a następnie w Konserwatorium Warszawskim (1932-1937), jednocześnie odbywając studia pianistyczne u Jerzego Lefelda. Prawykonanie Wariacji symfonicznych pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga (1939) przyniosło mu pierwszy wielki sukces. Rozwój kariery utrudniły lata wojny – grał wtedy wraz z Andrzejem Panufnikiem w warszawskich kawiarniach, dokonując opracowań ok. 200 utworów na 2 fortepiany. Z tego czasu pochodzą Wariacje na temat Paganiniego cieszące się ogromnym powodzeniem wśród wykonawców.
Okres bezpośrednio po wojnie, w którym czerpał inspirację z muzyki ludowej, wieńczy Koncert na orkiestrę (1954) – dzieło mistrzowskie, najczęściej na świecie wykonywany utwór Lutosławskiego. Przez szereg następnych lat kompozytor kształtował swój język muzyczny, pracując m.in. nad harmoniką 12-dźwiękową. Kolejnym arcydziełem była Muzyka żałobna (1958), która umocniła rosnącą międzynarodową sławę Lutosławskiego i zaowocowała I nagrodą na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO. Rewolucyjną zmianę przyniosły Gry weneckie (1961), w którychwprowadził element przypadku (w zakresie rytmu i uniezależnienia poszczególnych głosów) określony następnie jako „aleatoryzm kontrolowany”, odtąd jeden z jego znaków rozpoznawczych. Wśród najwybitniejszych dzieł następnych lat są Trois poemes d’Henri Michaux (1963), od których rozpoczął intensywną działalność jako dyrygent własnych utworów, Kwartet smyczkowy (1964), Livre pour orchestre (1968), Preludia i fuga (1972). Zainspirowany sztuką wielkich wykonawców napisał z myślą o nich wiele dzieł – Koncert wiolonczelowy dla Mścisława Rostropowicza, Koncert podwójny dla Heinza i Ursuli Holligerów, Łańcuch II dla Anne-Sophie Mutter, Koncert fortepianowy dla Krystiana Zimermana, Paroles tissées dla Petera Pearsa i Les espaces du sommeil dla Dietricha Fischera-Dieskaua. Do arcydzieł ostatniego okresu należą III i IV Symfonia oraz wokalne Chantefleurs et chantefables.
Już od lat 50. Lutosławski cieszył się rosnącą międzynarodową sławą, co znalazło wyraz w zaproszeniach do udziału w prestiżowych festiwalach, do jury konkursów kompozytorskich i do prowadzenia wykładów oraz kompozytorskich kursów. Otrzymywał zamówienia na utwory od czołowych orkiestr i instytucji. Za swoje dokonania został uhonorowany licznymi nagrodami (m.in. im. Jurzykowskiego, Siemensa, Herdera, Królowej Zofii, Polar Music Prize, Kyoto Prize), doktoratami honoris causa kilkunastu prestiżowych uczelni w Polsce, Europie i Ameryce (w tym Uniwersytetu Warszawskiego, Jagiellońskiego, Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina, uniwersytetów w Cambridge, Glasgow, Strasbourgu, Chicago, Montrealu, uczelni muzycznych w Cleveland i Bostonie). Był członkiem honorowym wielu akademii artystycznych i naukowych oraz stowarzyszeń muzycznych (wśród nich Royal Academy of Music w Londynie, Académie des Beaux-Arts w Paryżu, Accademia Nazionale di Santa Cecilia w Rzymie, American Academy of Arts and Letters w Nowym Jorku).
Witold Lutosławski zmarł 7 lutego 1994 w Warszawie.
Kompozytor był wyczulony na potrzeby innych i w miarę swoich możliwości starał się przychodzić im z pomocą: zdobywał m.in. niedostępne w kraju leki, finansował leczenie za granicą, fundował stypendia młodym kompozytorom. Czuł się obywatelem, któremu bliskie są sprawy społeczeństwa. Mimo że, jak sam mówił, „nie czuł się predysponowany do jakiejkolwiek działalności politycznej”, to w okresie „Solidarności” brał udział w działaniach Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń i Związków Twórczych i Naukowych, wystąpił także na Kongresie Kultury Polskiej w Gdańsku; w stanie wojennym wspierał pokrzywdzonych, przyłączył się do bojkotu reżimu przez artystów. W 1983 r. otrzymał Nagrodę Artystyczną Komitetu Kultury Niezależnej NSZZ „Solidarność”. W 1989 r. wszedł w skład Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”, a w 1990 – w skład Polskiej Rady Kultury.
Dzieła Lutosławskiego wywarły ogromny wpływ na rozwój muzyki drugiej połowy ubiegłego wieku. Odkrywając nowe obszary muzyki, kompozytor nigdy nie zerwał więzów z tradycją. Siła indywidualności twórczej, konsekwencja w podążaniu własną drogą, mistrzostwo warsztatowe, oryginalność języka muzycznego zapewniły mu rangę jednego z najwybitniejszych kompozytorów XX wieku.
2013 Rok z Lutosławskim – harmonogram
I. „Poznajemy” – przybliżenie sylwetki Witolda Lutosławskiego
Dwa wykłady multimedialne dla uczniów na róznych etapach edukacyjnych
31.01.2013 – „Lutosławki i jego koledzy” – prowadzący: dr Marta Popowska
01.02.2013 – „Witold Lutosławski – życie i twórczość” – prowadzący: mgr Beata Młynarczyk
II. „Uczymy się”
Cykl warsztatów interpretacji muzyki XX wieku, poznanie nowych technik kompozytorskich i wykonawczych ze szczególnym uwzględnieniem utworów Witolda Lutosławskiego. Zajęcia prowadzone będą przez wybitnych interpretatorów muzyki współczesnej w grupach instrumentalnych, kameralnych oraz dla orkiestry symfonicznej (60 osób).
Warsztaty:
04.02.2013 – Interpretacja muzyki XX i XXI wieku. Wykład i warsztaty dla klas kontrabasu – prowadzący: dr Jan Kotula
05-06.02.2013 – Recital muzyki współczesnej oraz Warsztaty interpretacji muzyki XX i XXI dla klas skrzypiec i altówki – prowadzący: dr Adam Mokrus
05.03.2013 – Interpretacja muzyki XX i XXI wieku. Wykład i warsztaty dla uczniów klas instrumentów dętych blaszanych – prowadzący: prof. Wiesław Grochowski
07.03.2013 – Kameralistyka fortepianowa XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem utworów W. Lutosławskiego. Wykład i warsztaty – prowadząca: prof. Maria Szwajger-Kułakowska
14.03.2013 – Interpretacja muzyki XX i XXI wieku. Wykład i warsztaty dla uczniów klas instrumentów dętych drewnianych – prowadzący: dr Arkadiusz Adamski
25.03.2013 – Interpretacja muzyki XX i XXI wieku. Wykład i warsztaty dla uczniów klas instrumentów dętych oraz recital saksofonowy – prowadzący i wykonawca: dr Paweł Gusnar
04.04.2013 – Interpretacja muzyki XX i XXI wieku. Wykład i warsztaty dla uczniów klas instrumentów smyczkowych – prowadzący: Adam Klocek
15.04.2013 – Warsztaty współczesnych technik kompozycji dla uczniów klas organów i uczennic Wydziału Rytmiki – prowadzący: prof. Juliusz Gembalski
22.04.2013 – Warsztaty interpretacji współczesnych utworów fortepianowych dla uczniów klas fortepianu szkoły I i II st. – prowadzący: prof. Andrzej Jasiński
07-09.05.2013 – Warsztaty orkiestrowe interpretacji muzyki Witolda Lutosławskiego i innych kompozytorów muzyki XX wieku – prowadzący: dr Szymon Bywalec oraz Zygmunt Nitkiewicz
III. „Promujemy” – promowanie muzyki Witolda Lutosławskiego podczas koncertów oraz organizacja dwóch konkursów związanych z Witoldem Lutosławskim.
Koncerty:
21.03.2013 – Koncert uczniów ZSM w PSM I st. w Radomsku
25.03.2013 – Koncert uczniów ZSM w PSM I st. w Lublińcu
20-21.04.2013 – Cykl audycji dla dzieci
22.04.2013 – Koncert uczniów w ZSM im. M. J. Żebrowskiego w Częstochowie
23.05.2013 – Koncert uczniów ZSM w Filharmonii Częstochowskiej z udziałem orkiestry symfonicznej, solistów i zespołów kameralnych
24.05.2013 – Koncert uczniów ZSM w PSM I st. w Tarnowskich Górach
07.10.2013 – Koncert uczniów ZSM w PSM I st. w Wieluniu
Konkursy:
09.04.2013 – Konkurs z literatury muzycznej „Muzyka Polska- Witold Lutosławski” dla uczniów szkół II st. (etap I) – wyniki
25.04.2013 – Konkurs utworów fortepianowych „Wokół Lutosławskiego” dla uczniów szkoły I st. – wyniki
24.10.2013 – Konkurs z literatury muzycznej „Muzyka Polska – Witold Lutosławski” dla uczniów szkół II st. (etap II – finał) – wyniki
2013 Rok z Lutosławskim – prezentacja – Prezentacja do pobrania z wirtualnego dysku OneDrive – wielkość pliku 700MB.
